Misbruik crowdfunding

15 februari 2020, Richard Maessen

 

Misbruik crowdfunding

Crowdfunding is een mooie manier om samen geld in te zamelen voor een goed doel. Helaas komt het tegenwoordig steeds vaker voor dat er mensen zijn die inspelen op een actuele gebeurtenis of ongeval en dan over de rug van anderen hiervan willen profiteren. Deze vorm van crowdfunding moet absoluut een halt toegeroepen worden.

Wellicht herken je het dramatische bakfietsongeluk in Bussum nog van begin dit jaar waarin een moeder verongelukte door een op hol geslagen bus? Daags na het dodelijke bakfietsdrama in Bussum werd door onbekenden een inzameling gestart. De initiatiefnemers beloofden geld in te zamelen voor de nabestaanden, maar die zeggen van niets te weten. In de toelichting op de actie stond onder meer dat ’het geld via de gemeente Bussum bij de juiste personen terecht zal komen’. Een inwoner tipte de gemeente waarna deze aan de bel heeft getrokken bij het betreffende donatieplatform die de actie onmiddellijk offline heeft gehaald. Deze crowdfundactie leidde (terecht) tot groot ongenoegen op internet en social media.

Een ander voorbeeld dat je waarschijnlijk nog zult herinneren gaat over Dream or Donate. In augustus 2019 gaan plotseling en zonder nadere toelichting zowel de website als de Facebookpagina van Dream or Donate offline. Dit leidde tot grote onrust onder gebruikers van het donatieplatform. Hun persoonlijke inzamelingspagina’s met daarop informatie over uitgevoerde donaties zijn ineens niet meer zichtbaar. De grote vraag is nu hoe mensen hun reeds opgehaalde geld alsnog kunnen bemachtigen. De eigenaar van Dream or Donate heeft zich op 27 augustus laten uitschrijven bij de Kamer van Koophandel. In zijn verklaring zegt hij dat het bedrijf slachtoffer is geworden van een hackaanval. Er bestaat grote twijfel bij alle betrokkenen en de media springt er bovenop. Uiteindelijk hebben alle gedupeerden de donaties voor hun inzamelingsacties ontvangen.

Hoe herken je een misleidende inzamelingsactie?

In het voorbeeld van het bakfietsdrama in Bussum vielen een aantal zaken op. Ten eerste was niet duidelijk wie de initiatiefnemer van deze actie was en waar hij/zij vandaan kwam. Naam en woonplaats stonden er niet bij. Ook was niet duidelijk wat de link was tussen de initiatiefnemer van de inzamelingsactie en het slachtoffer van het drama dat zich afspeelde in Bussum. In de toelichting stond verder dat de gemeente ervoor zou zorgen dat het geld op de juiste plek terecht zou komen, maar ook hier bleef het vaag. Er stond namelijk geen naam van de contactpersoon bij de gemeente in de tekst. Nu is het natuurlijk niet zo dat elke actie waar een of meerdere van bovenstaande zaken missen meteen een misleidende actie is. Het zijn signalen waar je als donateur op kunt letten als je van plan bent om een donatie te doen.

Waar moet je op letten als je een donatie wilt doen?

Volgens crowdfundingexpert Ronald Kleverlaan heb je, als je bijdraagt aan een initiatief, geen garanties dat je ingelegde geld ook daadwerkelijk goed gebruikt wordt. Komt een project niet van de grond of maakt een van de betrokken partijen misbruik van het geld, dan ben jij je geld in veel gevallen kwijt. Daarom is het verstandig om eerst goed onderzoek te doen, voordat je ergens geld aan uitgeeft en bovendien vooral geen geld uit te geven dat je niet kunt missen.

Expert Gijsbert Koren suggereert om te googelen op de personen achter het project. Kun je er überhaupt informatie over vinden? Hebben ze eerder succesvol projecten gestart? Ziet het project er voor dat bedrag en in die tijdspanne er haalbaar uit? Tonen ze al iets tastbaars, of nog niets meer dan een idee of tekening?

Let er ook op of het platform dat gebruikt wordt, betrouwbaar is. Wat is de geschiedenis ervan? Controleer de 'veelgestelde vragen'-sectie op de website, wat zijn de voorwaarden? Een probleem waar zowel Kleverlaan als Koren zich aan storen, is dat er geen betrouwbaar keurmerk is voor crowdfundingplatforms. Als consument moet je daarom zelf nagaan of het platform betrouwbaar is en alles op orde heeft. Uit de affaire rond Dream or Donate blijkt dat dit niet altijd het geval is.

Wat als het donatieplatform geen keurmerk heeft?

Er bestaan veel onduidelijkheden rondom donatie crowdfunding. Veel op donaties gerichte platformen zitten dicht tegen de goede doelen sector aan. Immers wordt door veel inzamelingsacties geld opgehaald voor goede doelen. Daarom wordt er door mensen gemakkelijk gedacht dat donatieplatformen ook een ANBI-status of CBF-erkenning zullen hebben. Met een ANBI-status is een donatie voor donateurs in principe aftrekbaar. De CBF-erkenning is een keurmerk die door mensen geassocieerd wordt met vertrouwen. De meeste donatieplatformen beschikken niet over een keurmerk, bijvoorbeeld van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF). Dat betekent echter niet dat deze donatieplatformen onbetrouwbaar zijn. Donatieplatformen spelen een faciliterende rol bij crowdfunding voor goede doelen. Denk bijvoorbeeld aan crowdfundacties rondom zwemmer Maarten van der Weijden die met zijn zwemprestaties geld ophaalt voor de strijd tegen kanker. Het CBF toetst of Goede Doelen aan strenge kwaliteitseisen voldoen. Zij zorgen ervoor dat erkende Goede Doelen hun beloftes nakomen en integer opereren. Aan de 603 erkende Goede Doelen kun je gerust geven. Dan weet je zeker dat jouw donatie daadwerkelijk bijdraagt aan een betere wereld. 

Het verkrijgen van een keurmerk van het CBF is overigens een dure grap voor Goede Doelen en ondernemers. Het kleine logo’tje van het keurmerk gaat namelijk gepaard met vele duizenden euro’s aan kosten. Het keurmerk kost ruim €3.000 en is exclusief de duizenden euro’s die erbij komen voor een verplichte accountantsverklaring. Bovendien vervalt het keurmerk automatisch na 3 jaren en moet er weer €3.000 voor betaald worden. De enige die hiervan profiteert lijkt de stichting CBF te zijn.

7 maatregelen om misbruik tegen te gaan

Persoonlijk juich ik toe dat donatieplatformen en hun eigenaren aan strenge eisen moeten voldoen en dat er meer en beter onafhankelijk toezicht komt. Kwaadwillende personen kunnen donatieplatformen namelijk misbruiken voor eigen gewin of illegale praktijken zoals bijvoorbeeld het witwassen van geld of financieren van terrorisme. Om misbruik tegen te gaan hebben wij de volgende maatregelen genomen:

1. Wij screenen alle klanten die een inzamelingsactie bij ons starten. Mijn ruime ervaring in de bancaire sector en trainingen op het gebied van onder meer klantintegriteit, identificatie, privacy, de Wet financieel toezicht (Wft), de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft), de Sanctiewet, ongebruikelijke transacties, en identiteitsfraude zijn wat mij betreft randvoorwaardelijk om een donatieplatform te kunnen en mogen runnen. Deze achtergrond zorgt er mede voor dat ik samen met Monique er alles aan doe om te voorkomen dat ons donatieplatform of onze klanten negatief in het nieuws komen. 
2. Wij toetsen nieuwe klanten aan ons klantacceptatiebeleid. Klanten van ONE2GIVE zijn minimaal 14 jaar oud en beschikken over een geldig Nederlands IBAN-nummer. Onze klanten zijn daarmee geïdentificeerd bij een Nederlandse bank. Alvorens onze klanten hun actie kunnen registreren voeren zij een IBAN-verificatie (€0,01 transactie) uit. Wij hanteren deze verificatie methode om te controleren of naam en rekeningnummer overeenkomen met het account van de klant. Op deze manier heeft de klant en wij ook de zekerheid dat de donaties aan de juiste persoon uitbetaald worden. Bij elke actie op onze website staat wie de actiehouder is en wat zijn woonplaats is. 
3. Wij controleren bij elke klant of deze voorkomt op de sanctielijst van de Rijksoverheid en voeren een Google-check uit om te beoordelen of de klant een historie heeft waardoor uitsluiting van ons donatieplatform van toepassing is.
4. Wij toetsen elke inzamelingsactie aan onze algemene voorwaarden. De inhoud van de actie mag geen inbreuk maken op de (intellectuele eigendoms-) rechten van een ander, of op enige andere manier onrechtmatig en/of strafbaar zijn tegenover derden. Het is niet toegestaan aanstootgevende of seksueel getinte inhoud, obscene inhoud, onrechtmatige c.q. wettelijk niet toegestane inhoud, auteursrechtelijk beschermd materiaal of agressieve, discriminerende, haatdragende of misleidende taal te gebruiken op de website van ONE2GIVE. Het is eveneens niet toegestaan een wens te plaatsen voor illegale praktijken of doeleinden die op enigerlei wijze conflicterend kunnen zijn met de Nederlandse wetgeving en algemeen geldende normen en waarden in de Nederlandse samenleving. 
5. Wij toetsen bij elke inzamelingsactie de plausibiliteit. Waarom wil de klant geld inzamelen? Wat is het streefbedrag en is dit logisch in relatie tot de beschrijving? Wat is de link tussen de klant en het doel? Hoe zorgt de klant dat het geld (in geval van een actie voor iemand anders) bij de juiste persoon of instantie terecht komt? Wij doen altijd navraag bij twijfel of als de klant dit niet duidelijk in zijn beschrijving heeft staan. Indien de klant geen opheldering geeft zetten wij de actie niet online. 
6. Onze website voert automatische controles uit op bijvoorbeeld IBAN-nummer, streefbedrag en maximaal te doneren bedrag. Daarnaast monitoren wij alle donaties op mogelijk verdachte transacties conform ons klantacceptatiebeleid.  
7. Alle donaties lopen via iDEAL, Bancontact of SOFORT banking via onze Payment Service Provider Mollie. Mollie is een van de 17 Collecterende Payment Service Providers in Nederland. Zij staat garant voor veilige betalingen en is PCI DSS gecertificeerd. De Nederlandse Bank houdt toezicht en heeft Mollie goedgekeurd als Nederlandse betaalinstelling.

Bovenstaande maatregelen zijn erop gericht om onze klanten en donateurs te beschermen. Er is ons veel aan gelegen om een veilig en betrouwbaar donatieplatform aan te bieden. Heb jij een tip of zie je iets verdachts op ons platform laat het ons weten. Samen houden wij misbruikers van crowdfunding buiten de deur. 

Interessant? Lees dan ook onze andere artikelen, zoals: